"het ultieme zicht"

GESTOORD DIEPTEZICHT (=   STEREOZICHT )
                Reden: lui oog door scheelzien / brilprobleem / 1  oog verloren

STEREOZICHT staat volop in de belangstellings sinds de invoer van 3D –TELEVISIE en  3D – FILMEN  zoals  Avatar, Up en Alice in Wonderland.  Daarom is wat meer informatie nuttig: Stereozicht is alleen maar mogelijk als je optimaal zicht hebt op de 2 ogen. Het is dus het summum van zicht. Dat is niet iedereen gegeven !

Waarom heb je twee ogen nodig voor  optimaal  ‘stereozien’ ?

Beelden worden gezien met beide ogen afzonderlijk. In de hersenen worden de beelden uit beide ogen verenigd tot één beeld. Doordat onze ogen een beetje uit elkaar staan (ongeveer 6.5 graden )  is het beeld van een voorwerp dat op het ene oog gevormd wordt verschillend van het beeld op het andere oog.  Uit de verschillen tussen de twee beelden (minieme horizontale verschuivingen van de voorwerpen in het beeld) zijn onze hersenen in staat om te leren interpreteren op welke afstand het voorwerp zich bevindt: bijvoorbeeld, als een object dichtbij staat, verschillen rechter- en linkerbeeld meer dan wanneer het object ver weg staat. Onze hersenen leiden hieruit dan “dieptezicht” af. Deze functie noemt men binoculair (of tweeogig) stereozien.

Andere vormen van dieptezicht

Met twee ogen stereozien is een mechanisme van dieptewaarneming dat beperkt is voor objecten die zicht relatief dichtbij bevinden. Indien een voorwerp zicht verder dan ongeveer 5 meter bevindt, zijn de verschillen tussen de twee beelden van beide ogen te klein om nog waargenomen te worden door de hersenen. Er bestaan echter andere manieren om diepte waar te nemen. Voor objecten op een afstand groter dan 5 meter maken onze hersenen gebruik van andere waarnemingen om de diepte te beoordelen, zoals bijvoorbeeld:
De grootte van een voorwerp: Van twee gelijkvormige objecten wordt degenen die kleiner wordt waargenomen als verdere weg beoordeeld.
Het perspectief: objecten worden – afhankelijk van hun oriëntatie in de ruimte – vervormd waargenomen. Door de ervaring die onze hersenen hebben met het in perspectief zien, weten ze welke kant van een object verder weg is.
De accommodatie: uit de bolling van onze ooglenzen analyseren de hersenen of de ogen scherpgesteld zijn op iets wat dichtbij of ver weg is.
Bedekking van voorwerpen: als het ene voorwerp de vorm van een ander voorwerp ten dele bedekt, dan weten de hersenen dat het bedekkende voorwerp voor het bedekte voorwerp staat.

Met bovenstaande manieren van dieptezicht kan je ook met één oog een bepaalde dieptedimensie ervaren ! De waarneming van dieptezicht is dus enigszins mogelijk met één oog, maar ze is veel preciezer en sneller wanneer men beide ogen gebruikt.

Gestoord dieptezicht ?

Omdat voor optimaal dieptezicht 2 goede ogen nodig zijn, krijg je gestoord dieptezicht  logischerwijze  bij mensen die minder goed zien aan één oog. Deze zichtsvermindering kan het gevolg zijn van bvb een lui oog (dit is minder goede zichtsrijping door scheelzien of assymmetrische brilcorrecties) of  oogziektes (oa door bloedingen of netvlies-problemen, die zelf kunnen veroorzaakt worden door ontstekingen,  diabetes of hypertensie)   of oog-ongeval (kwetsuren kunnen de lichtinval in een oog  drastische verstoren, oa door littekenvorming) .

Binoculair stereozien is een functie die zich reeds zeer vroeg in de kindertijd  (=eerste levensmaanden) ontwikkelt en waar men beide ogen voor nodig heeft.  Ook als scheelzien door een operatie aan 2 of 3 jaar opgelost wordt, kan je toch nooit meer een normaal diepte-zicht ontwikkelen !  Ook als een lui oog weggetraind wordt voor het 8 levensjaar (met oa afdekken van het andere oog)  wordt het dieptezicht nooit meer optimaal.








Hoe is het op te sporen ?

In het CLB en bij de oogarts kunnen testen afgenomen worden, die de mate van tweeogig stereozien weergeven. Hiermee wordt nagegaan of er bij een patient sprake is van een normaal
of gestoord dieptezicht. In dit geval zal men aan de hand van de testuitslagen ook kunnen uitmaken of het gaat om een lichte of een ernstige stoornis.

Zijn er gevolgen van minder goed stereozien ?

-Mensen worden soms voor de  eerste keer geconfronteerd met hun vermogen van minder goed dieptezicht, bij films met drie-dimensionele effecten (waarvoor je een polaroid brilletje moet opzetten) :  Terwijl andere mensen duidelijk ervaren dat voorwerpen of monsters duidelijk uit het scherm komen, ervaren mensen met minder goed diepte zicht dit minder of totaal niet !
      Bij sommige mensen met minder goed dieptezicht gaan de hersenen toch proberen de beeld-inval te interpreteren Dat kost echter veel moeite  met soms hoofdpijn, oogvermoeidheid, scheelzien, misselijkheid  en duizeligheid als gevolg. Sommige mensen met goed dieptezicht gaan ook dergelijke fenomenen ervaren, als ze te lang naar 3 D- filmen kijken. Best stop je dan ook als je je niet goed voelt bij het kijken naar 3 D-TV of  3D-filmen. Blijvende gevolgen voor de gezondheid zijn wel niet te vrezen

-Wanneer iemand plots het zicht aan één oog verliest, krijgt men problemen bij het inschatten van de diepte (men zal bvb koffie naast het kopje schenken of moeite hebben met de waarneming van op- en afstapjes) . Ook auto-rijden wordt best vermeden de eerste weken na het plotse verlies van 1 oog. Sommige mensen hebben zelfs  maanden nodig om weer op niveau te kunnen rijden: inschatten van tegenliggers om voorbij te steken of om een straat over te steken is en blijft  moeilijker. Parkeren of een garage inrijden gaat ook iets minder vlot !  Na enkele maanden treedt er echter vaak gewenning op en verminderen de klachten doordat de hersenen beter getraind zijn om de bijkomende mechanismen voor 1-ogige dieptewaarneming te gebruiken.

Het feit dat een kind een gestoord dieptezicht heeft, betekent dat het moeilijker kan inschatten hoe ver een voorwerp zicht precies bevindt. Hij of zij kan last ondervinden bij fijn werk en  bij balsporten. Je kunt de bal in de lucht veel minder fijn localiseren. Dit is belangrijk bij oa tennis, basket, voetbal en volley-bal. Mensen met verstoord dieptezicht kunnen nooit top-tennissers of top-basketters worden. Recreatie-tennis lukt meestal wel nog maar je zult merken dat je bij bepaalde ballen echt een gat in de lucht slaat, waar andere mensen de bal in de ruimte veel beter kunnen beoordelen ! Voor ouders hun kinderen  bepaalde sporten meer intens laten beoefenen, vragen ze zicht best wel af of hun kind “talent” heeft voor die sport. Kinderen met minder goed dieptezicht (oa door een lui oog) doen beter atletiek dan balsporten !
Op school: de leerkracht kan best bij het begin van het schooljaar ingelicht worden over het bestaan van de afwijking. Vooral de turnleraar moet beseffen dat je met minder goed dieptezicht niet goed kunt presteren bij balsporten !

Latere studie- en beroepskeuze: voor sommige beroepen is een perfect dieptezicht vereist.  Verpleegsters bvb moeten tijdens operaties hechtingen doorsnijden. Dit gaat iets moeilijker bij verstoord dieptezicht. Het werken met gevaarlijke machines (oa zaagmachines) en op stellingen is ook gevaarlijker met minder goed diepte-zicht !